Po co powstawały mity? Ludzie czuli potrzebę wyjaśnienia rzeczywistości
Po co powstawały mity? Dziś najczęściej tłumaczy się ich narodziny potrzebą wyjaśniania świata przez tych, którym rozwój nauki nie pozwalał jeszcze łączyć konkretnych zjawisk na przykład z prawami fizyki, czy prawidłowościami zachodzącymi we wspólnotach ludzkich. Nie jest to jednak jedyna funkcja mitu.
Po co powstawały mity? Naukowcy zajmujący się badaniem ich fenomenu wyróżniają kilka podstawowych funkcji, z którymi można je łączyć. Przede wszystkim starożytni mogli z ich pomocą tłumaczyć zjawiska, wówczas niemożliwe jeszcze do objaśnienia w sposób racjonalny. Stąd wzięły się więc na przykład mity na temat tego, jak został stworzony świat, a w poszczególnych mitologiach przypisywano bóstwom atrybuty oraz charakterystyczne "zadania". Na przykład grecki Zeus ciskać miał piorunami, które później ludzie widzieli na przykład w czasie burzy.
Po co powstawały mity?
Nie oznacza to jednak, że mity, w słowniku PWN definiowane jako "opowieści o bogach, demonach, legendarnych bohaterach i nadnaturalnych wydarzeniach, będące próbą wyjaśnienia odwiecznych zagadnień bytu, świata, życia i śmierci, dobra i zła oraz przeznaczenia człowieka", nie miały innych funkcji. Współcześni badacze wyróżniają wśród nich także na przykład stanowienie spoiwa społecznego, które umacniało z czasem zwiększającą się grupę, połączoną systemem wierzeń, tradycji, nawyków. O mitach mówi się też w kontekście funkcji rozrywkowej, przyczyniającej się w starożytności do rozwoju sztuki.
Podobne opowieści pomagały też porządkować system dozwolonych oraz zakazanych zachowań, za które można zostać nagrodzonym lub ukaranym. Dla starożytnych były także źródłem i wzorem określonych archetypów, pełniąc przy tym niezwykle istotną funkcję religijną. Przy tej okazji mity pomagały także w tworzeniu kalendarza, tłumaczenia zmieniających się pór roku. Ludność doszukiwała się w nich więc nie tylko wytłumaczenia pewnych zjawisk, ale także uporządkowania chociażby systemu moralnego oraz rytmu życia.
Mity dzieli się dziś na kilka głównych grup, wśród których wyróżniamy opowieści teogoniczne, kosmogoniczne, antropogeniczne oraz genealogiczne. Pierwszy zbiór wyjaśniał, skąd wzięli się bogowie, drugi - w jaki sposób powstawał i rozwijał się świat, trzeci - skąd wzięli się ludzie, a czwarty - skąd pochodziły konkretne grupy, rody, zbiorowości ludzkie, odczuwające powien rodzaj wspólnoty.
Niektórzy naukowcy przekonują dziś, że mity mogły przez długi czas stanowić czynnik, który hamował szybszy rozwój nauki. Duża część ludności miała bowiem pozostać przy zawartych w nich tłumaczeniach rzeczywistości, nie szukając racjonalnych rozwiązań. Mimo wszystko ludzkość poczyniła ostatecznie ogromne kroki w tym zakresie. Czy stałoby się to w innym tempie, gdyby nie porządkowanie sobie świata mitami? Tego już się nie dowiemy. Potrzeba tworzenia tego rodzaju opowieści była bowiem na tyle silna, że wręcz naturalna, dlatego też trudno w jakikolwiek sposób ją podważać. Temat stanowi więc wciąż obiekt badań specjalistów.
