Ile jest prawdy w kultowym serialu? Sprawdziliśmy, kim był legendarny Janosik
Janosik, a właściwie Juraj Jánošík, znany w Polsce także pod imieniem Jerzy, jest prawdopodobnie najbardziej znanym oraz uwielbianym zbójnikiem w historii. Wokół jego postaci narosło jednak wiele mitów oraz niedopowiedzeń, które wspierał dodatkowo inspirowany historią słowackiego bohatera narodowego serial. Kim więc naprawdę był Janosik, czym się zajmował oraz które elementy jego legendy są po prostu kłamstwami?
Juraj Jánošík urodził się na początku 1688 roku. Przyszły zbójnik pochodził z rodziny chłopskiej, pewien czas spędził w armii austriackiej. W 1710 roku Jánošík poznał harnasia zbójników karpackich Tomáša Uhorčíka, któremu pomógł zbiec z więzienia, gdzie sam pełnił służbę jako żołnierz. Już miesiąc później zdecydował się na dezercję (lub został wykupiony z wojska przez ojca) i rozpoczął działalność zbójecką. Ta trwała do jego śmierci w 1713 roku, kiedy to został skazany na powieszenie na haku za lewe żebro. Jánošík miał wtedy jedynie 25 lat.
Janosik - fakty i mity o najbardziej znanym zbójniku w historii
Historią zbójnika inspirowali się oczywiście twórcy kultowego serialu "Janosik", który powstał w 1973 roku, a już rok później wyemitowała go Telewizja Polska. Warto jednak zaznaczyć, że seria nie pokazuje dokładnie historii Juraja. Z jej fabuły wynika bowiem, że akcja dzieje się w XIX wieku, a główny bohater został rzeczywiście nazwany Janosikiem, jednak sam nie jest legendarnym harnasiem. Jako że treść serialu jedynie nawiązuje do faktów w dość luźny sposób, nie należy całkowicie ufać obrazowi zbójnika, jaki w nim przedstawiono.
Przede wszystkim Janosik nie był Polakiem, a Słowakiem. Domysły na temat jego polskiego pochodzenia spopularyzowali krajowi artyści, którzy opisywali go jako symbol tej części Karpat. Warto więc zaznaczyć, że zdecydowanie nie jest to prawda. Poza tym legenda Janosika nieco rozbiega się z prawdą historyczną w kwestii motywów jego działań. Zarówno w legendzie, jak i samym serialu postać przedstawiana jest jako zbójnik dobry i sprawiedliwy, który posuwa się do rzeczy uznawanych za złe (głównie napadów i kradzieży), aby pomagać słabszym i biedniejszym. Jak jednak wynika z badań historyków, Janosik oraz jego grupa rabowali głównie dla własnej korzyści. Raz zdarzyć się miało, że obdarował dziewczęta z pobliskiej wsi skradzionymi pierścionkami oraz pożyczył komuś pieniądze. Poza tym nie angażował się jednak raczej w pomaganie potrzebującym.
Netflix wydał oficjalny komentarz ws. kontrowersyjnej mapy z obozami zagłady. Premier Morawiecki dziękujeCzytaj dalejInnym mitem na temat Janosika jest fakt, iż miał być uczonym człowiekiem, najpewniej klerykiem. Eksperci, którzy badali jego życiorys, wskazali jednak, że nie potrafił czytać ani pisać, więc zdobycie tego rodzaju wykształcenia było w jego przypadku niemożliwe. Nie kierował także głośnych listów do Marii Teresy, aby zaprosić ją do góralskiej karczmy, gdyż ta urodziła się dopiero w 1717 roku, 4 lata po jego śmierci. Trudno także uwierzyć, iż miał kontakt z siłami nadprzyrodzonymi, jak o nim plotkowano.
Chociaż Juraj Jánošík zapisał się w historii w nieco rozbieżny z faktami sposób, do dziś pozostaje postacią kultową i znaną w całym regionie. Jego legenda wciąż inspiruje artystów, którzy mimo opinii ekspertów dopatrują się w nim bohatera o dobrym i szlachetnym sercu.
Źródła:Wikipedia, Polskie Radio, Rzeczpospolita, Naszahistoria, Focus
Foto: "Janosik" / Telewizja Polska
